სოფლების ზემო აკეთისა და ქვემო აკეთის ძველი სახელწოდება. ამჟამად აკეთი არის თემი ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტში, რომელიც მოიცავს სოფლებს ზემო კაეთი, ქვემო აკეთი, ჭანჭათი და გაგური. 2014 წლის მონაცემებით აკეთის თემში ცხოვრობს 1534 ადამიანი.
აკეთის სახელწოდება გადმოცემის მიხედვით სიტყვა „აკეთედან!“ მოდის. XVIII საუკუნემდე სოფელი ეკუთვნოდა ართმელაძეებს. 1772-76 წლებში გურიელებმა აკეთი უბოძეს ქვემო გურიიდან დევნილ მამუკა თავდგირიძეს. გიორგი თავდგირიძემ და მისმა შვილებმა, როსტომმა, მამუკამ და მაქსიმემ სოფელში, მდინარე სუფსის მარჯვენა ნაპირას ააშენეს სასახლე და აღადგინეს მაცხოვრის ტაძარი. მასვე შესწირეს თეთროსნის ეკლესიიდან გადმოსვენებული ღვთისმშობლის ხატი.
აკეთის სასოფლო საზოგადოება მოიცავდა საკუთრივ აკეთს, ჭანჭათს, ვანსა და ზომლეთს. აკეთის გლეხები იყვნენ მოთავეები 1841 წლის აჯანყებისა გურიაში. სოფელში ბლომად მოიპოვება თიხა, რის გამოც განვითარებული იყო კერამიკის წარმოება, კონკრეტულად მზადდებოდა კრამიტი და თიხის ჭურჭელი, ასევე ქვევრები.[1] 1876 წელს სოფელში გაიხსნა ორკლასიანი სკოლა.1902 წლისთვის აკეთის მოსახლეობა იყო 4100 ადამიანი. 1909 წელს აკეთში სამი სკოლა მოქმედებდა.[2]
გურიის სახალხო ბიბლიოთეკა
1893 წლის 22 აგვისტოს აკეთში გაიხსნა გურიის სახალხო ბიბლიოთეკა. მისი გახსნის ინიციატორები იყვნენ ისიდორე რამიშვილი, არსენ წითლიძე და ლავრენტი წულაძე. ბიბლიოთეკის გახსნისთვის ისინი განიხილავდნენ ნაგომრის, ბახვისა და ჩოხატაურის ვარიანტებსაც, თუმცა საბოლოოდ აკეთი აირჩიეს. გლეხმა ნიკო ქურიძემ ბიბლიოთეკას საკუთარი სახლი ნახევარ ფასად მიჰყიდა. რადგანაც ბიბლიოთეკის მთავარი მისია სოფლად. გლეხობაში წიგნიერების გავრცელება იყო, ბიბლიოთეკის დამფუძნებლებმა შემოიღეს წიგნების ჩამოტარება სოფლებში. მათ სხვადასხვა გამოცემები სხვადასხვა დასახლებებში მიჰქონდათ და ადგილზე აცნობდნენ მოსახლეობას. 1895 წელს ორი თვის განმავლობაში ბიბლიოთეკით 21 სოფლიდან 315-მა დამიანმა ისარგებლა. მომდევნო ორ თვეში 200-მა მკითხველმა 600 გამოცემა გაიტანა წასაკითხად. მაზრისადმინისტრაცია ცდილობდა ხელი შეეშალა ბიბლიოთეკის ფუნქციონირებისთვის, რადგან იქ მთავრობისთვის მიუღებელი იდეები ვრცელდებოდა. არსენ წითლიძე მიქელგაბრიელის თემში გადაიყვანეს მასწავლებლად, ლავრენტი წულაძე ფოთის სამრევლო სკოლაში გადავიდა, ხოლო ახალი მასწავლებელი ვალერიან მებუკე ადმინისტრაციამ მიიმხრო. ჯამლეთ სიმონის ძე ბაჟუნაშვილმა, ვინც ხელმძღვანელობდა ბიბლიოთეკას წითლიძისა და წულაძის შემდგომ ის ახალ შენობაში, სოფლის კანცელარიასთან გადაიტანა, სადაც მოსახლეობის თავშეყრის ადგილი იყო. ბიბილიოთეკათა ქსელი განვითარდა სხვა სოფლებშიც. აკეთის ბიბლიოთეკა რამდენიმე წელიწადში უკვე მხოლოდ აკეთის საზოგადოებას ემსახურებოდა. მიუხედავად მასშტაბის შემცირებისა, 1905 წლამდე ბიბლიოთეკა ფუნქციონირებდა. გურიაში 1905 წლის რევოლუციური მოვლენების გამო ხელისუფლებამ ბიბლიოთეკა-სამკითხველოები დახურა. 1906 წლისთვის აკეთის ბიბლიოთეკის შენობა და სახურავი დაზიანდა, წიგნადი ფონდი შემცირდა. მოსახლეობამ შეძლო შენობის განახლება, მაგრამ ბიბლიოთეკა ძველებურად ფეხზე ვეღარ დადგა და მან ასეთი სახით 1921 წლამდე იარსება.[3]
